dawid furkot / 2010 /
I have known Paweł for a short time… But I remember that when I met him I had the feeling I was facing a serious man. In the world of careless, casual gestures and negligence, his short and strong handshake summarized Paweł’s whole attitude to life. I am convinced that similar feelings must be experienced by every person that meets him, whether in person, or via his art.
The purpose of this short text is an attempt to find intimate relation between painting and thinking. Because when arranging a series of investigation of human nature, he has the courage to face contingency of life that is difficult to bear. At that moment either canvas or graphic print- and both are within Paweł’s scope of interests- would be more than a sum of painter’s decisions, solution of formal problems whose crowning would be the painting as such. They would rather be a record of considerations and spiritual confrontations with eternal questions which conscious existence of the painter consists of. In the world where the only method to win favour of fate is laughter and irony as remedy for images of disintegrating world, the willingness to recall “grand questions” of humanity, fever of sense rescuing from insecurity and doubt, constitutes a gesture of either naivety or unprecedented maturity.
It seems creative practice of Paweł is much more than a youngster’s willingness to increase one’s importance by reference to issues beyond a young man’s scope of experience- he avoids one-dimensional illustrations being theses on existence. The attitude he represents is more about arranging ever more visually complicated performances; as if along with developing his practical skills, he was also becoming more aware of complexity of line of reasoning.
By making nameless crowd the protagonist of his works, he suggests that he is interested in man in general; then silhouettes of a boy, youngster or old man coming out from the crowd would become figures in “theatre of situations”. In the vision he represents it is easy to find a kind of spiritual relation with Sartre’s version of existentialism with its self- dispensable, absurd in its existence- juxtaposed to other beings. We deal here more with internalization of reading rather than with an attempt to illustrate texts one has read; just as it is easy for us to recognize cinematic passions and application of aesthetics of Polish films of the 50s. It all serves to reflect rather a cultural landscape where the author maneuvers than actual source of inspiration. In his compositions, that are in reality elaborate structures where fragments of reality are free to combine (with strong participation of photography as a tool facilitating construction of painter’s expressions), he proves that he has carefully ingested the lesson on modernity in painting. Therefore, avoidance of fashionable themes can be perceived as type of well-thought strategy and I think it does not only mean sense of distance from binding cultural trends.
The attitude of withdrawal that is characteristic for his protagonists would thus be from some perspective the attitude of the painter, alienating himself from the tumult that prevents journey into his true “self”, accessible only in introspection. Dominating sense of entrapment built up by clear division of the canvas plane would express hidden aversion to the world in which man is reduced to “species being”. According to description by Horkheimer and Adorno: “Everyone is now only as much as this thanks to which they can replace every other one, one is functional, an item. One itself as an individuum is fully replaceable, pure nothingness and it can be felt with time, when similarity is lost”.
The feature of our times is condition in which words, attitudes, gestures are immediately worn out, so maybe Paweł will also lose his strength to remain faithful to his ideals. But the frames of his work are based on strong foundations and so far he does not lack courage to withstand easy solutions. Therefore, there is a chance that in the quest to save his individuality, the solutions he arrived at will enable him to refer to reality anew and then fulfillment offered by painting will also be granted to us, the viewers.
Pawła znam od niedawna… Pamiętam jednak, że gdy go poznałem, zyskałem poczucie, że mam do czynienia z człowiekiem poważnym. W świecie niedbałych, zdawkowych gestów i lekceważenia jego krótki i mocny uścisk streszczał jakby całą postawę Pawła wobec życia. Jestem pewien, że podobne wrażenie musi ogarniać każdego, kto się z nim spotka, czy to osobiście, czy za pośrednictwem jego sztuki.
Celem tego krótkiego tekstu będzie próba odszukania intymnego związku między malowaniem a myśleniem. Albowiem inscenizując serie dociekań, pytających o istotę człowieka, wykazuje on odwagę zmierzenia się z trudną do zniesienia przygodnością życia. Wówczas płótno bądź grafika – a oba gatunki leżą w gestii zainteresowań Pawła – byłyby czymś więcej niż sumą malarskich decyzji, rozwiązaniem formalnych problemów, których zwieńczeniem miałby być obraz. Stanowiłyby raczej zapis rozmyślań i duchowych konfrontacji z odwiecznymi pytaniami, na które składa się świadoma egzystencja malarza. W świecie, w którym jedynym sposobem obłaskawiania losu jest śmiech i ironia jako remedium na obrazy rozpadającego się świata, chęć odwoływania się do „wielkich pytań” ludzkości, gorączka sensu, ratująca przed niepewnością i zwątpieniem, stanowi bądź gest naiwności, bądź niespotykanej dojrzałości.
Wygląda na to, że praktyka twórcza Pawła to coś więcej niż chęć młodzieńczego przydawania sobie znaczenia poprzez odwoływanie się do zagadnień przekraczających zakres doświadczeń młodego człowieka – unika on bowiem jednowymiarowych ilustracji, będących tezami na temat istnienia. Postawa, którą reprezentuje, to raczej aranżowanie coraz bardziej skomplikowanych wizualnie spektakli; jakby wraz z powiększającą się sprawnością warsztatową narastała w nim świadomość komplikowania linii wywodu.
Czyniąc bohaterem swoich prac bezimienny tłum, sugeruje, że interesuje go człowiek w ogólności; wówczas wynurzające się z tłumu sylwetki, chłopca, młodzieńca czy starca, stawałyby się figurami w ,,teatrze sytuacji’’. W wizji, którą reprezentuje, łatwo odnajdziemy rodzaj powinowactwa duchowego z Sartre'owską wersją egzystencjalizmu, z jego niekoniecznym, absurdalnym w swym istnieniu bytem przeciwstawionym innym bytom. Mamy tu jednak do czynienia bardziej z uwewnętrznieniem lektury niż próbą ilustracji przeczytanych tekstów; tak jak łatwo przychodzi nam rozpoznać kinofilskie pasje i posiłkowanie się estetyką polskich filmów z lat pięćdziesiątych. Wszystko to świadczy raczej o kulturowym pejzażu, w którym obraca się autor, niż o faktycznym źródle inspiracji. W swoich kompozycjach, będących w istocie przemyślnymi konstrukcjami, gdzie swobodnie łączą się fragmenty rzeczywistości (przy wydatnym udziale fotografii jako narzędzia ułatwiającego budowanie malarskich wypowiedzi), udowadnia, iż lekcja nowoczesności w malarstwie została przez niego starannie przyswojona. Unikanie zatem modnych tematów można by postrzegać jako rodzaj przemyślanej strategii i myślę, że nie chodzi tu tylko o poczucie dystansu wobec obwiązujących mód kulturalnych.
Postawa wycofania charakteryzująca jego bohaterów byłaby zatem z pewnego punktu widzenia postawą samego malarza, odgradzającego się od zgiełku uniemożliwiającego podróż w głąb prawdziwego „ja”, dostępnego jedynie w introspekcji. Dominujące poczucie osaczenia budowane przez wyraźne podziały płaszczyzny płótna wyrażałoby zatem ukrytą niechęć wobec świata, w którym człowiek zostaje sprowadzony do „istoty gatunkowej”. Wedle charakterystyki Horhaimera i Adorno: „Każdy jest już tylko tym, ze względu na co może zastąpić każdego innego, jest funkcjonalny, jest egzemplarzem. On sam, jako indywiduum jest czymś absolutnie zastępowalnym, czystą nicością i to zaczyna odczuwać, z czasem gdy zatraca podobieństwo”.
Specyfiką naszych czasów jest stan, w którym słowa, postawy, gesty błyskawicznie się zużywają, więc i może Pawłowi zabraknie sił, żeby pozostać wiernym ideałom. Zręby swojej sztuki buduje jednak na mocnych fundamentach i jak na razie nie brak mu odwagi, by opierać się łatwym rozwiązaniom. Jest więc szansa, że w zadaniu ocalenia własnej indywidualności wypracowane przez niego rozwiązania pozwolą na nowo odnieść się do rzeczywistości, a wówczas spełnienie, jakie oferuje malarstwo, stanie się udziałem i nas, widzów.